Lượng nước cây cần phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi và loài cây, thời gian trong năm, thời tiết và loại đất. Theo quy định, cây mới trồng và cây con cần được tưới thường xuyên hơn cây lâu năm. Nhưng trong những giai đoạn thời tiết hanh khô kéo dài, tất cả cây trồng đều cần được tưới bổ sung.

Tất cả nước được cung cấp qua gốc cây sẽ bị mất đi trong không khí nhưng 10% nước vẫn duy trì trong hệ thống cây để đảm bảo cây sống khỏe mạnh và duy trì sự tăng trưởng. Do vậy, chỉ có 10% lượng nước tưới được giữ lại để duy trì các hoạt động sống của cây, còn 90% lượng nước tưới bị bốc hơi qua các bộ phận của cây, đặc biệt là lá, ngoài ra thân, hoa và rễ cùng gây nên sự mất nước.

Theo Skip Richter, một nhà vườn địa phương và Dịch vụ Khuyến nông của Texas tại Houston, trong những thời kỳ hạn hán, mục đích là cung cấp đủ tưới đủ nước để tối đa hóa sự phát triển của cây non và duy trì sự sống của cây cây lâu năm, đảm bảo cây sinh trưởng, phát triển khỏe mạnh. Tuy nhiên, việc tưới quá nhiều hoặc quá thường xuyên sẽ khiến cây trồng không thích nghi được điều kiện ngoại cảnh vào mùa khô hay nhưng năm có lượng mưa thấp, mà việc khuyến khích cải thiện các điều kiện trồng như đất, khí hậu và chủng loại cây có thể hỗ trợ cho cây sinh trưởng bình thường trong những năm có lượng mưa bình thường. Tưới nước quá nhiều có thể làm cho một cây phụ thuộc vào thủy lợi chứ không đủ độ bền để tồn tại trong điều kiện tự nhiên.

Việc tưới nước sẽ không có giá trị nếu nước chảy xuống bên ngoài của bầu cây, vì khi đó rễ ở lõi của cây bị khô. Điều này tương tự như việc uống nước quá nhanh hoặc dùng quá nhiều nước cùng một lúc. Tưới nước chậm hơn thường hiệu quả hơn. Chìa khóa để cây trồng luôn đủ ẩm là đảm bảo nước tưới chảy vào vùng gốc gây - cho dù là với cây giống, tưới nước cho nhà cửa, tưới một dãy cà chua hoặc ngâm những bụi cây và cây cối đang bị hạn.

Đối với cây con

Trong vài tháng đầu tiên sau khi trồng, phần lớn rễ của cây vẫn nằm trong bầu, với một số rễ bắt đầu phát triển vượt ra ngoài khu vực này. Bầu và đất xung quanh cần được giữ ẩm đều để kích thích sự phát triển của rễ khỏe mạnh. Sau vài tháng, mở rộng vùng tưới nước ra toàn bộ khu vực dưới tán. Điều quan trọng là cung cấp độ ẩm bổ sung trong những năm đầu, nếu điều kiện tự nhiên địa phương không cung cấp nguồn nước ngầm thường xuyên. Trong thời tiết nóng, khô, cây còn có thể yêu cầu tưới nước thường xuyên, ba lần một tuần để đảm bảo rằng rễ cây không bị khô.

Ảnh 1: Trong vài tháng đầu tiên sau khi trồng, tưới vào khu vực bầu cây

Đối với cây trưởng thành

Có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng rễ của cây là một hình ảnh phản chiếu của tán cây trên nền đất. Trong thực tế, rễ của cây đã được thiết lập thường mở rộng ra ngoài rìa tán. Mặc dù một số rễ phụ có thể đâm sâu vào đất, hầu hết các rễ cây được tập trung ở trên 12 inch đến 18 inch so với mặt đất. Khi tưới cây trưởng thành, tưới sâu, ngâm nước cho toàn bộ khu vực bên dưới tán cây và kéo dài vài feet vượt quá đường kính tán. Để tránh bị thối rữa, không tưới nước trực tiếp vào khu vực xung quanh thân cây. 

Ảnh 2: Khi cây đã trưởng thành, tưới nước trong một dải rộng, bao ngoài của tán cây

Cách để xác định thời điểm tưới

Cách dễ nhất để kiểm tra độ ẩm của đất là lấy một chiếc tuốc nơ vít dài (8 inch, tương đương với khoảng 17cm) và cắm nó vào đất, nó sẽ dễ dàng đi vào đất ẩm, nhưng khó ấn xuống trong đất khô. Nếu thấy khó cắm tuốc nơ vít vào đất ít nhất 6 inch thì đã đến lúc phải tưới nước. Kỹ thuật này có độ chính xác nhất trong đất sét và đất phèn.

Các lưu ý chung khi tưới nước cho cây

- Tập trung vào vùng gốc: Hãy nhớ rằng đó là bộ phận cần tiếp cận với nước chứ không phải lá. Làm ướt lá cây là sự lãng phí nước và có thể thúc đẩy sự lây lan của bệnh tật.

- Tưới nước chỉ khi cần thiết: Bộ hẹn giờ tự động đặc biệt hữu ích; chỉ cần đảm bảo để xem thời tiết và giảm tần số tưới khi lượng mưa cao. Nước quá nhiều có thể gây tổn hại đến thực vật cũng như khi cây bị thiếu ẩm.

- Tưới nước sâu và triệt để: Cỏ và các cây hàng năm có bộ rễ mọc tập trung trong phạm vi 13cm đất mặt. Cây lâu năm, cây bụi và cây cối có bộ rễ đâm sâu nhất là 25cm tính từ mặt đất. Trong đất nặng, có thể mất hàng giờ để nước thấm xuống dưới 13-25cm. Dùng ngón tay hoặc xẻng để kiểm tra mức độ ẩm của đất.

- Tưới nước vào buổi sáng: Khi tưới cây vào lá vào buổi sáng thì sẽ có thời gian để lá khô, trong khi các bệnh cây trồng sẽ khó phát sinh khi lá cây khô. Điều đó có nghĩa là việc tưới nước vào buổi sáng sẽ hạn chế cây bị các bệnh hại.

- Lớp che phủ: Lớp che phủ sẽ làm giảm lượng dòng chảy bề mặt và làm chậm sự bốc hơi của đất.

- Sử dụng đúng công cụ: Để tưới nước hiệu quả tại vùng rễ, sử dụng hệ thống các ống dẫn hoặc hệ thống tưới nhỏ giọt để chính xác hơn thay vì dùng vòi phun.

- Trong thời gian cây bị hạn, không nên bón phân: Khi nguồn cung cấp nước bị hạn chế, sự phát triển của cây sẽ bị chậm lại. Khi đó, việc sử dụng phân bón có thể kích thích sự tăng trưởng, làm cho cây cần nhiều nước hơn mức bình thường và muối trong nhiều loại phân bón có thể gây hại cho các rễ cây đang bị hạn.